AI คืออะไร และมีหลักการทำงานอย่างไร

คำว่า “AI” หรือ “ปัญญาประดิษฐ์” ได้กลายเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตประจำวันของเรา ไม่ว่าจะเป็นการแนะนำสินค้าในแอปพลิเคชัน การสนทนากับแชทบอท หรือแม้กระทั่งระบบขับเคลื่อนอัตโนมัติในรถยนต์ แต่แท้จริงแล้ว AI คืออะไร และมีหลักการทำงานอย่างไรกันแน่?

AI คืออะไร?

ปัญญาประดิษฐ์ (Artificial Intelligence – AI) คือ สาขาวิชาหนึ่งในวิทยาการคอมพิวเตอร์ที่มุ่งเน้นการสร้าง “ความฉลาดเทียม” ให้กับเครื่องจักร หรือโปรแกรมคอมพิวเตอร์ จุดประสงค์หลักคือการทำให้เครื่องจักรสามารถ เลียนแบบกระบวนการคิด การเรียนรู้ การให้เหตุผล การตัดสินใจ และการแก้ไขปัญหา ได้เหมือนกับมนุษย์

พูดง่ายๆ คือ AI คือการทำให้ซอฟต์แวร์มีความสามารถในการ “คิด” และ “ทำ” ในสิ่งที่ปกติแล้วต้องใช้สติปัญญาของมนุษย์ เช่น การจดจำภาพ การเข้าใจภาษา การคาดการณ์แนวโน้ม หรือแม้แต่การสร้างสรรค์ผลงานต่างๆ

หลักการทำงานของ AI

แม้ AI จะดูเหมือนมีความซับซ้อน แต่หลักการทำงานพื้นฐานของมันสามารถแบ่งออกได้เป็นหลายส่วน ซึ่งหัวใจสำคัญมักจะอยู่ภายใต้แนวคิดที่เรียกว่า การเรียนรู้ของเครื่อง (Machine Learning)

1. การรวบรวมและประมวลผลข้อมูล (Data Collection and Processing)

   AI ต้องการข้อมูลจำนวนมหาศาลเพื่อ “เรียนรู้” ข้อมูลเหล่านี้อาจเป็นได้ทั้งตัวเลข ข้อความ รูปภาพ เสียง หรือวิดีโอ เมื่อได้ข้อมูลมาแล้ว AI จะทำการจัดระเบียบ ทำความสะอาด และแปลงข้อมูลให้อยู่ในรูปแบบที่เครื่องจักรสามารถเข้าใจและนำไปประมวลผลได้

2. การเรียนรู้ของเครื่อง (Machine Learning – ML)

   นี่คือหัวใจหลักที่ทำให้ AI ฉลาดขึ้น Machine Learning คือแขนงหนึ่งของ AI ที่ทำให้คอมพิวเตอร์สามารถเรียนรู้จากข้อมูลได้เอง โดยไม่ต้องถูกโปรแกรมคำสั่งอย่างชัดเจนทุกขั้นตอน หลักการคือการใช้ อัลกอริทึม (Algorithms) ในการวิเคราะห์ข้อมูลเพื่อค้นหารูปแบบ (patterns) และความสัมพันธ์ต่างๆ เมื่อเรียนรู้จากข้อมูลแล้ว คอมพิวเตอร์จะสามารถนำความรู้นั้นไปใช้ในการตัดสินใจ ทำนายผล หรือทำงานบางอย่างได้ด้วยตัวเอง

   Machine Learning มีหลายประเภท เช่น

   • Supervised Learning (การเรียนรู้แบบมีผู้สอน) คอมพิวเตอร์เรียนรู้จากข้อมูลที่มีการระบุคำตอบที่ถูกต้องไว้แล้ว (Labeled Data) เช่น การให้ข้อมูลรูปภาพแมวพร้อมกับป้ายกำกับว่า “แมว” เพื่อให้ AI เรียนรู้ที่จะแยกแยะแมวจากสัตว์อื่น
   • Unsupervised Learning (การเรียนรู้แบบไม่มีผู้สอน) คอมพิวเตอร์เรียนรู้จากข้อมูลที่ไม่มีการระบุคำตอบที่ถูกต้อง โดยจะพยายามค้นหารูปแบบหรือโครงสร้างที่ซ่อนอยู่ในข้อมูลด้วยตัวเอง เช่น การจัดกลุ่มลูกค้าตามพฤติกรรมการซื้อ
   • Reinforcement Learning (การเรียนรู้แบบเสริมกำลัง) คอมพิวเตอร์เรียนรู้ผ่านการลองผิดลองถูกและการได้รับรางวัล/ลงโทษจากผลลัพธ์ของการกระทำนั้นๆ คล้ายกับการเรียนรู้ของเด็กทารก เช่น หุ่นยนต์ที่เรียนรู้การเดินโดยได้รับรางวัลเมื่อก้าวไปข้างหน้า
3. การสร้างโมเดล (Model Building)

   หลังจากที่ AI ได้รับข้อมูลและเรียนรู้ผ่านอัลกอริทึมต่างๆ แล้ว ผลลัพธ์ที่ได้คือ “โมเดล (Model)” ซึ่งเปรียบเสมือนสมองของ AI โมเดลนี้จะรวบรวมความรู้และรูปแบบที่ได้เรียนรู้มา ทำให้ AI สามารถนำไปใช้ในการแก้ปัญหาหรือทำงานตามที่ได้รับมอบหมาย

4. การทดสอบและการปรับปรุง (Testing and Optimization):

   โมเดล AI จะถูกทดสอบด้วยข้อมูลใหม่ๆ เพื่อประเมินประสิทธิภาพ หากผลลัพธ์ยังไม่เป็นที่น่าพอใจ ก็จะมีการปรับปรุงอัลกอริทึม ป้อนข้อมูลเพิ่มเติม หรือปรับแต่งพารามิเตอร์ต่างๆ เพื่อให้โมเดลมีความแม่นยำและมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น

5. การนำไปใช้งาน (Deployment):

   เมื่อโมเดลมีความเสถียรและแม่นยำเพียงพอ ก็จะถูกนำไปใช้งานจริงในแอปพลิเคชัน ระบบ หรืออุปกรณ์ต่างๆ ที่เราเห็นในชีวิตประจำวัน

ประเภทของ AI

เพื่อให้เข้าใจ AI มากขึ้น เราสามารถแบ่งประเภทของ AI ตามระดับความสามารถได้ดังนี้

• Artificial Narrow Intelligence (ANI) หรือ Weak AI คือ AI ที่ถูกออกแบบมาให้ทำงานเฉพาะด้านในขอบเขตที่จำกัด มีความเชี่ยวชาญสูงในงานนั้นๆ แต่ไม่สามารถทำงานนอกเหนือจากที่โปรแกรมไว้ได้ AI ส่วนใหญ่ที่เราเห็นในปัจจุบันจัดอยู่ในประเภทนี้ เช่น ระบบแนะนำสินค้า Siri, Google Assistant, ระบบจดจำใบหน้า, หรือ AI ที่เล่นหมากรุกเก่งกาจ
• Artificial General Intelligence (AGI) หรือ Strong AI คือ AI ที่มีสติปัญญาและความสามารถในการคิดวิเคราะห์ เรียนรู้ แก้ปัญหา และปรับตัวได้เหมือนหรือใกล้เคียงกับสมองของมนุษย์ สามารถทำความเข้าใจและประยุกต์ใช้ความรู้ในสถานการณ์ที่หลากหลายได้ ปัจจุบัน AGI ยังอยู่ในขั้นตอนการวิจัยและพัฒนายังไม่ประสบความสำเร็จในเชิงปฏิบัติ
• Artificial Superintelligence (ASI) คือ AI ที่มีสติปัญญาเหนือกว่ามนุษย์ในทุกๆ ด้าน ไม่ว่าจะเป็นความสามารถในการคิด การเรียนรู้ การสร้างสรรค์ และการแก้ไขปัญหา ASI ยังคงเป็นแนวคิดในอนาคตที่ถูกพูดถึงในวงการวิทยาศาสตร์และนิยายวิทยาศาสตร์

AI กำลังเปลี่ยนแปลงโลกของเราอย่างรวดเร็ว ด้วยความสามารถในการประมวลผลข้อมูลจำนวนมหาศาลและเรียนรู้จากประสบการณ์ AI จึงเข้ามาช่วยเพิ่มประสิทธิภาพ ลดข้อผิดพลาด และสร้างนวัตกรรมใหม่ๆ ในหลากหลายอุตสาหกรรม การทำความเข้าใจหลักการทำงานพื้นฐานของ AI จึงเป็นสิ่งสำคัญที่จะช่วยให้เราสามารถใช้ประโยชน์จากเทคโนโลยีนี้ได้อย่างเต็มศักยภาพ และเตรียมพร้อมสำหรับอนาคตที่ AI จะมีบทบาทสำคัญมากยิ่งขึ้น